PROGRAMMA
Werkconferentie Noordje in ontwikkeling
25 SEPTEMBER 2025
Onderwijs en Jeugdhulp samen op pad
Ochtend
9.30 Performance opening Moraya Lopez
Welkom door Dagvoorzitters Marjan de Lange en Co.
9.45 Spreker Bart Heeling, gedragsspecialist en leraar.
Inclusie. Een moderne term met een omschrijving waar je alleen maar ‘ja’ tegen kan zeggen. Woorden als thuisnabij, gelijkwaardigheid en iedereen welkom klinken als een ideale schoolomgeving. De praktijk is echter behoorlijk weerbarstig en er gaan meer kinderen en jongeren níét naar school dan ooit tevoren. Wat is er toch aan de hand en hoe komt het dat jongeren en school zo vaak geen match zijn?
Spreker constateert dat het gedrag van leerlingen als één van de meest voorkomende oorzaken genoemd wordt. Het gedrag dat steeds externaliserender lijkt te zijn geworden, brengt vele leerkrachten aan het wankelen en een passend antwoord hierop is niet zomaar te vinden. Ondertussen hebben leerkrachten ook te maken met de druk vanuit het onderwijs om aan de normen te voldoen, waardoor een vroegtijdig exit voor diverse leerlingen op de loer ligt. Zij worden ‘niet passend’ genoemd.
Er zijn echter leerkrachten die hier wél een antwoord op hebben en bij wie de leerlingen minder snel lijken uit te vallen. Wat is hun ‘geheim’?
10.25 Spreker Arne Popma, Kinder- en Jeugdpsychiater
Onderwijs en zorg zijn in de kern bedoeld om de ontwikkeling van kinderen in hun eigen context te helpen zo prettig en gezond mogelijk te laten verlopen. School is een belangrijk onderdeel van de context, de leefwereld, van kinderen. Díe context zo stabiel, inclusief en persoonlijk mogelijk inrichten en zorg dáarop afstemmen blijkt vaak nog een ingewikkelde opgave door hoe wij onderwijs en zorg in Nederland hebben georganiseerd, door verschillen in visie of simpelweg langs elkaar heen werken. In deze presentatie gaan we na wat de schadelijke effecten hiervan kunnen zijn voor de ontwikkeling van het kind én worden denkrichtingen en goede voorbeelden besproken van hoe we wél, ten dienste van de ontwikkeling van kinderen, onderwijs en zorg kunnen combineren.
11.05 Korte pauze
11.20 Spreker Stine Jensen, filosoof
Stine Jensen geeft een lezing over de waarde, het nut en de noodzaak om falen met elkaar te delen. Alleen zo kunnen we samen leren, en organisaties verbeteren. Falen doen we trouwens overal. In de politiek, de sport, de liefde, in de opvoeding en op ons werk. Hoe erg is dat eigenlijk? Wanneer wordt het schadelijk? Kortom, wat is de waarde van falen?
12.00 introductie op intervisie door Twan Paes (trainer Action Learning)
Reflectie op de drie inleidingen vanuit perspectief morele besluitvorming bij uit- en doorplaatsingen van jeugdigen. “Als de oplossing het probleem is”. Toelichting op de twee intervisie workshops in het middagprogramma.
12.30 Lunchpauze.
Middag
13.30 Start middag
Plenair in de grote zaal/turbine hal
Performance intermezzo: Moraya Lopez
Workshops/gesprekssessies
Start 1e ronde 13.45. Alle workshops hebben een duur van 50 minuten.
Workshop 1
Workshop Intervisie Morele Besluitvorming voor bestuurders. Twan Paes, WIAL (max 12 deelnemers)
Hoe creëer als bestuurder vanuit Jeugdhulp, Onderwijs en Politiek psychologische veiligheid en daarmee interpersoonlijke ruimte om samen te durven het anders te doen.
Als de oplossing het probleem is. Zo luidt de titel van het boek van Edgar Karsing, hoogleraar filosofie en beroepsethiek. In sectoren zoals jeugdzorg en onderwijs worden professionals steeds vaker geconfronteerd met oplossingen die leiden tot morele vraagstukken en moeten zij beslissingen nemen die moreel beladen zijn. Vaak worden deze beslissingen ingegeven door intuïtie en emoties. Hoewel deze een belangrijke rol spelen, loont het om ze kritisch te onderzoeken en te bevragen.
In deze workshop gaan deelnemers in een intervisiegroep aan de slag met een (morele) beslissing uit hun eigen praktijk. Met behulp van een analysemodel neem je samen met collega’s de verschillende aspecten van het vraagstuk onder de loep. Samen brengen jullie de consequenties in kaart, niet alleen voor alle betrokkenen, maar ook voor jou als degene die de uiteindelijke beslissing moet nemen.
De workshop biedt niet alleen een waardevolle ervaring, maar reikt je ook een praktisch model aan dat je kunt toepassen in je eigen praktijk. Het model is direct inzetbaar als onderdeel van intervisie en morele besluitvorming binnen jeugdzorg en onderwijs.
We nodigen je van harte uit om deel te nemen aan deze inspirerende en praktijkgerichte sessie!
Workshop 2
Workshop Intervisie Morele Besluitvorming voor uitvoerend professionals jeugdhulp en onderwijs. Pieke Houben, WIAL en procesversneller BEN-NH (max 12 deelnemers)
Hoe creëer met elkaar als uitvoerders vanuit Jeugdhulp, Onderwijs en Politiek psychologische veiligheid en daarmee interpersoonlijke ruimte om samen te durven het anders te doen.
Als de oplossing het probleem is. Zo luidt de titel van het boek van Edgar Karsing, hoogleraar filosofie en beroepsethiek. In sectoren zoals jeugdzorg en onderwijs worden professionals steeds vaker geconfronteerd met oplossingen die leiden tot morele vraagstukken en moeten zij beslissingen nemen die moreel beladen zijn. Vaak worden deze beslissingen ingegeven door intuïtie en emoties. Hoewel deze een belangrijke rol spelen, loont het om ze kritisch te onderzoeken en te bevragen.
In deze workshop gaan deelnemers in een intervisiegroep aan de slag met een (morele) beslissing uit hun eigen praktijk. Met behulp van een analysemodel neem je samen met collega’s de verschillende aspecten van het vraagstuk onder de loep. Samen brengen jullie de consequenties in kaart, niet alleen voor alle betrokkenen, maar ook voor jou als degene die de uiteindelijke beslissing moet nemen.
De workshop biedt niet alleen een waardevolle ervaring, maar reikt je ook een praktisch model aan dat je kunt toepassen in je eigen praktijk. Het model is direct inzetbaar als onderdeel van intervisie en morele besluitvorming binnen jeugdzorg en onderwijs.
We nodigen je van harte uit om deel te nemen aan deze inspirerende en praktijkgerichte sessie!
Workshop 3
Voorkomen en verkorten van Thuiszitten door Lazlo van Donkelaar, landelijk projectleider WEL in ontwikkeling en Sparringpartner Gedragswerk
In deze workshop gaan we in op wat gemeenten, SWV en scholen kunnen bijdragen aan het voorkomen en verkorten van thuiszitten. Bijvoorbeeld door anders te denken, gewoon te doen en benutten van de leercapaciteit van systeemcasuïstiek. De projecten WEL in ontwikkeling en WatWerkt?! hebben laten zien dat 98% van de casuïstiek binnen wetten en regels verder te brengen is. Het gebeurde niet, maar kan en mag WEL. Het gaat om samenwerking tussen mensen en organisaties wat leren en ontwikkelen mogelijk maakt. Financiële en organisatorische lenigheid helpen hierbij. In deze workshop staat de vraag centraal: hoe breng je vastgelopen systeemcasuïstiek in beweging? Veel van deze jeugdigen en hun gezinnen hebben al veel meegemaakt; vaak gaat het om situaties met een lange en complexe historie. We delen onze ervaringen en gaan met elkaar in gesprek over hoe het WEL kan!
Workshop 4
Verklarende Analyse ook toepasbaar binnen Onderwijs door Titia Free-Van den Heuvel en Yke de Jong, Molendrift
In deze workshop laten we zien hoe in de huidige maatschappij steeds meer kinderen thuis zitten, waarbij hulp wordt gezocht maar het aantal uitvallers in het onderwijs niet vermindert, integendeel. Hoe keren we dat? Aan welke knoppen kan gedraaid worden zodat kinderen en jongeren onderwijs blijven volgen en niet thuis komen te zitten?
Hoe komen we steeds dichterbij 0 uitvallers in het onderwijs en wat is de stap die jij als betrokkene, als professional kan zetten om bij te dragen aan onderwijs aan jongeren en het voorkomen van uitval? De sessie is interactief, met uitwisseling van theorie en mooie praktijkvoorbeelden. In Groningen worden met een expertteam zorg-onderwijs de eerste resultaten al behaald.
Workshop 5
Verklarende analyse ontwikkeld vanuit de Jeugdhulp is geen Onderwijs Perspectief Plan (OPP), overeenkomsten en verschillen
Door Marca Geeraets, Bureau PEERS en Wieteke Willems, directeur Specialistische Jeugdhulp Speciaal Onderwijs van Fibbe
Verklarende analyses gemaakt over de onderwijscontext en over thuis. Waar zit de overlap, waarin de verschillen? Om schoolaanwezigheid te verbeteren zijn beide nodig. Wat zijn best practices bij het maken van deze Verklarende Analyses?
Is er op school extra ondersteuning of hulp nodig? Dan maakt school een ontwikkelingsperspectiefplan. Waarin komt het OPP overeen met een verklarende analyse, waarin werken ze aanvullend op elkaar?
In de sessie worden praktijkvoorbeelden gedeeld (vergelijking OPP en VA) en best practices vanuit Fibbe, specialistische jeugdhulp thuis en binnen school.
Workshop 6
Een Integraal ambulant Gezinsteam voor Thuis én op School in WestFriesland. Door: Thessa Mous, GGZ Noord-Holland, Mechteld Beentjes, Marion van der Ven, gemeente Hoorn
In de workshop willen we met de deelnemers antwoorden formuleren op de volgende vragen:
Wanneer is het Integrale Gezinsteam (IGT) een goede oplossing, voor wie is het IGT?
Hoe signaleer je in het werkveld problemen waarvoor het IGT een oplossing kan zijn en waar kan je deze problemen melden?
Welke stappen worden doorlopen voordat een gezin geholpen kan worden door het IGT?
Wat doet vervolgens het Integrale gezinsteam en hoe betrekken zij het onderwijs?
Workshop 7
Ervaringen van ouders en jongeren met jeugdhulp en passend onderwijs
Door: Afke Jong, projectleider Stem van Noordje en Frederik Bullens, orthopedagoog-systeemtherapeut (zzp)
Laat je raken door de Stem van Noordje! Dit is een Noord-Hollands netwerk van ouders, jongeren en ervaringsdeskundigen. In deze interactieve workshop gaan we aan de slag met de vraag: Hoe is het als onderwijs niet past en welke oplossingen zien ouders en jongeren zelf?
In deze workshop bekijken we dit probleem vanuit de bril van ouders en jongeren.
Dit doen we vanuit de metafoor van het ‘wisselhart’. Een wisselhart, zo leert Wikipedia, is een puntstuk in een spoorwegwissel. Het is het punt waar spoorstaven elkaar kruisen. Deze plaats is door het onderbreken van de spoorrail echter gevoelig voor ontsporingen. En ook slijtage komt op deze plaats veel voor, waardoor het wiel van de trein tegen het puntstuk botst. Het resultaat is een doffe klap die in de trein zelf goed hoorbaar is.
Daar waar de sporen van de opvoeding, van het onderwijs en van de zorg elkaar kruisen en daar waar de trein van de persoonlijke ontwikkeling van jeugdigen overheen rijdt, dáár willen we zijn. Om in eerste instantie te luisteren naar de klap. Om dit geluid goed te ontvangen, te registreren en te leren begrijpen. Pas daarna kan er immers gesmeerd, geschaafd en gebikkeld worden. Zodat de trein – de ontwikkeling van het kind – ononderbroken verder kan gaan.
En natuurlijk gaat iedereen met huis- en hartwerk de deur uit; ouders, jongeren én (onderwijs- en jeugdhulp) professionals!
Workshop 8
Belang van het samen oplopen van de transformatie gesloten jeugdzorg en continuïteit in het onderwijs. Sanne Pronk, Academische Werkplaats Risico Jeugd
Juist voor jongeren in kwetsbare posities is onderwijs belangrijk om weer een positief toekomstperspectief te ervaren en de vicieuze cirkel van problematiek te doorbreken. Helaas doen we veel jongeren in de meest kwetsbare posities tekort. Ons onderzoek naar het onderwijs voor jongeren binnen de transformatie van de gesloten Jeugdzorg laat zien dat het niet goed genoeg lukt om voor hen passend onderwijs te realiseren. We bespreken de uitkomsten van dit onderzoek en formuleren welke stappen we zouden kunnen zetten om passend onderwijs voor deze jongeren te realiseren. We benutten hierbij de lessen uit het proefschrift ’Schools that Care’, gericht op de samenwerking tussen onderwijs en zorg.
Workshop 9
Inclusief onderwijs en Onderwijs in een kansrijke omgeving. Door: Hanneke van Noort, adviesbureau Jeugdvisie
Deze workshop gaat over onderwijs én jeugdhulp voor jeugdigen die tijdelijk, om wat voor reden dan ook, dreigen uit te vallen: thuiszitters, maar ook jeugdigen die een behandeling bij een residentiele instelling ontvangen. We verkennen hoe inclusiever onderwijs voor deze jeugdigen vorm kan krijgen: via individueel maatwerk en projecten. Er ontstaat inzicht in dynamieken, kansen en uitdagingen als het gaat om de samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp: van het individuele tot het systeemniveau.
Workshop 10
Traumasensitief Onderwijs door Kevin Kooij, schooldirecteur basisschool De Vaart
Een reguliere basisschool NH vertelt waarom is overgegaan tot traumasensitief onderwijs en wat hun bevindingen zijn.
Inclusie is een mindset en op onze school lukt het om vanuit mindset een stevige pedagogische basis neer te zetten voor kinderen.
Onze werkbare elementen?
– Maak van je droom de realiteit;
– Versterk de samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp;
– Neem diversiteit als uitgangspunt;
– Investeer in de ontwikkeling van je medewerkers;
– Leer van anderen, werk samen;
– Laat kinderen instromen, ook vanuit het S(B)O!
Inclusie is niet langer een droom, wij zijn al onderweg.
Workshop 11
Kansen binnen een gebiedsgericht schoolcollectief Inclusief onderwijs PO – door Bastiaan Bervoets, Garage 2020 en Joost van Caam, SWVPO-Amsterdam Diemen
Ontdek hoe het Garage 2020 project werkt aan thuisnabij inclusief primair onderwijs door scholen gebiedsgericht te laten samenwerken. Deze aanpak op schaalgrootte helpt cruciale belemmeringen te overbruggen en maakt effectieve samenwerking met jeugdhulp en expertise mogelijk. We presenteren de eerste versie van de Toolbox die scholen hierbij ondersteunt. Aan de hand van praktijkvoorbeelden uit pilotgebieden zoals Zuid-Kennemerland en Amsterdam/Diemen laten we concrete initiatieven zien, zoals preventieve collectieve arrangementen, kennisdeling via wijkacademies en lokale ondersteuning in de klas.
Pauze: 15 min. Tussen de eerste en tweede ronde
Start 14.50 Tweede ronde workshops
15.50 uur Afsluitend Plenair
Afsluiting door de dagvoorzitter met het ervaringsdeskundig netwerk Stem van Noordje
Performance outro: Moraya Lopez
over ervaringen met haar vele uit- en door-plaatsingen uit jeugdhulp en onderwijs
16.30 Netwerkborrel